KÖYÜMÜZ

Köyümüz Hamamderesi’nin yatağında ve Çaldağı tepesinin güneybatısında bir dere içi yerleşmesidir.  

Köyümüzün yakınında Karapınar mevkiinde roma dönemi düz yerleşmesi bulunmaktadır. Bu bölgeden getirilen antik mermer taşlar çeşme ve ev yapımında kullanılmıştır. 

Osmanlı döneminde Ankara sancağının bir kazası olan Haymanateyn (iki Haymana) kazası kadılık merkezi olmayıp, seyyar kadılık şeklinde görev yapardı. Haymana kadısı olan zat, at sırtında yerleşmeleri dolaşarak idari ve adli problemleri çözerdi. 1864 tarihinde vilayet nizamnamesine göre kadılıklar kaldırılarak bunun yerine kaymakamlıklar ihdas edildi.

Bugünkü Haymana idare merkezi başlangıçta Sivri Köyünde hizmet vermekte idi. 1800 ün ilk çeyreğinden itibaren yörede bir kaza merkezi kurulması gereği duyulmuştur. Bu amaçla 1830 da kaza merkezi olarak, Sivri Köyü tespit edilmiştir. 1862 de büyük bir yangın çıkar ve hükümet konağı tamamen yanar. Merkez Sivri’den Haymana’ya 7 km mesafedeki Erif (Sarıdeğirmen) Köyüne, yeni bir kaza merkezi bulununcaya kadar geçici olarak nakledilir. 6 yıl Erif’te devlet hizmetleri yürütülür. 1868 de kaza merkezi Culuk Köyüne nakledilir. Orada da 6 yıl kaldıktan sonra 1874’te hükümet konağı Kadıköy (Yeşilyurt)a nakledilir. 1880 yılında Haymana hükümet konağının Yabanhamamı mevkiinde inşasına başlanır ve yapılır. Yabanhamamı kasabası adını alır.  

Kargalı köyünden Tevfik Bilgiç, Sivri Köyü ve Haymana’nın kuruluşu ile ilgili şunları anlatmaktadır:

Dedem Mehmet Efendi, Sivri kaza iken, oranın mal müdürüymüş, babam da o zamanlar 5-6 yaşlarındaymış. Kendisi 1869 doğumluydu. Onun bana anlattıklarına göre, ailemiz Bolu’nun Seben kazasından Haymanaya yani Sivri kazasına gelmişler. Dedem Sivrili Hacı Bekiroğullarından evlenmiş. Sülalemizin bir kısmı da Kargalı Köyüne yerleşmiş. Babamın söylediğine göre, bugünkü Haymananın bulunduğu yer Kadıköylü Hacı Çöken Ağa’nın çiftliğiymiş. Sivrideki hükümet konağı tüm kuyudatı ile yanınca, ilçe merkezi bugünkü yere göç etmiş.  

Ayrıca Haymana kasabanın kurulduğu toprakların ilk sahiplerinden, Karahocalı Mehmet Ağanın torunu Rahmetli Manifaturacı Mehmet Öztürk de yukarıdaki yangın ve taşınma işleri ile bilgileri doğrulayarak bildiklerini nakletmişlerdir.